Δευτέρα 12 Μαρτίου 2018

Το Μανιφέστο της Φουτουριστικής Αρχιτεκτονικής

Του Αντόνιο Σαντ Ελία

"Δεν υπήρξε αρχιτεκτονική μετά το 1700. Ένα βλακώδες μείγμα από διάφορα στιλιστικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται για να καλύψουν τους σκελετούς των σύγχρονων σπιτιών ονομάζεται σύγχρονη αρχιτεκτονική. Η νέα ομορφιά του τσιμέντου και του σιδήρου είναι λεηλατημένη από την επικάλυψη των πολύχρωμων διακοσμητικών επιχρισμάτων που δεν ανέχονται ούτε από την εποικοδομητική ανάγκη ούτε από το (σύγχρονο) γούστο μας, και των οποίων η προέλευση βρίσκεται στην αιγυπτιακή, ινδική ή βυζαντινή αρχαιότητα και σε αυτή την ανόητη ανθοφορία της βλακείας και ανικανότητας που πήρε το όνομα του νεοκλασικισμού.

Αυτές οι αρχιτεκτονικές πορνείες είναι ευπρόσδεκτες στην Ιταλία, και η αρπακτική αλλοδαπή αδράνεια μεταβιβάζεται ως ταλαντούχα εφεύρεση και ως εξαιρετικά σύγχρονη αρχιτεκτονική. Οι νεαροί ιταλοί αρχιτέκτονες (αυτοί που δανείζονται την πρωτοτυπία από λαθραία και παθητικά καταστροφικά περιοδικά τέχνης) επιδεικνύουν τα ταλέντα τους στις νέες συνοικίες των πόλεων μας, όπου μια ξεκαρδιστική σαλάτα με λίγες οτζιβάλ στήλες, φύλλωση του δέκατου έβδομου αιώνα, γοτθικές καμάρες, αιγυπτιακές πύλες, ροκοκό κυλίνδρους, χερουβείες του πεντηκοστού αιώνα, εξογκωμένες καρυάτιδες, παίρνουν τη θέση του στυλ με όλη τους την σοβαρότητα και μάλιστα τοποθετημένα σε μνημειώδες ύφος. Η καλειδοσκοπική εμφάνιση και επανεμφάνιση των μορφών, ο πολλαπλασιασμός των μηχανημάτων, οι καθημερινές αυξανόμενες ανάγκες που επιβάλλονται από την ταχύτητα των επικοινωνιών, από τη συγκέντρωση του πληθυσμού, από την υγιεινή και από εκατό άλλα φαινόμενα της σύγχρονης ζωής, ποτέ δεν προκαλούν αυτούς τους αυτοεξυπηρετούμενους ανακαινιστές της αρχιτεκτονικής μια αμηχανία ή δισταγμό μιας στιγμής. Επιμένουν επιμελώς με τους κανόνες του Βιτρούβιου, του Βινιόλα και του Σανσοβίνο, καθώς και τις συλλογές από κάθε δημοσιευμένο κατάλοιπο πληροφοριών σχετικά με τη γερμανική αρχιτεκτονική που τυχαίνει να υπάρχει. Χρησιμοποιώντας αυτά, συνεχίζουν να σφραγίζουν την εικόνα της απεραντοσύνης στις πόλεις μας, τις πόλεις μας που πρέπει να είναι η άμεση και πιστή προβολή των εαυτών μας.

Και έτσι αυτή η εκφραστική και συνθετική τέχνη έχει γίνει στα χέρια τους μια κενή στυλιστική εξάσκηση, μια μάζα άσχημων μιγμάτων για να συγκαλύψει ένα παραδοσιακό κουτί τούβλων και πέτρας ως ένα σύγχρονο κτίριο. Σαν να είμαστε συσσωρευτές και γεννήτριες κινήσεων, με όλα τα πρόσθετα μηχανικά άκρα μας, με όλο το θόρυβο και την ταχύτητα της ζωής μας, μπορούμε να ζούμε σε δρόμους που χτίστηκαν για τις ανάγκες των ανδρών τέσσερις, πέντε ή έξι αιώνες πριν.

Αυτή είναι η και η υπέρτατη ηλιθιότητα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής, η οποία διαιωνίζεται από την ένοπλη συνενοχή των ακαδημιών, των στρατοπέδων διεγέρσεως της νοημοσύνης, όπου οι νέοι αναγκάζονται να ανακατασκευάσουν κλασικά μοντέλα αντί να αφήνουν το μυαλό τους ανοιχτό στην αναζήτηση νέων οριζόντων στην επίλυση του νέου και πιεστικού προβλήματος: το Φουτουριστικό σπίτι και η πόλη. Το σπίτι και η πόλη που είναι δικά μας τόσο πνευματικά όσο και υλικά, στα οποία ο σάλος μας μπορεί να εξοργίσει χωρίς να φαντάζει ένας γκροτέσκ αναχρονισμός.

Το πρόβλημα που τίθεται στην φουτουριστική αρχιτεκτονική δεν είναι μια γραμμική αναδιάταξη. Δεν πρόκειται για την εύρεση νέων πλαισίων και πλαισίων για παράθυρα και πόρτες, για την αντικατάσταση των κιονοστοιχιών, των περσίδων και των κορβελών με καρυατίδες, μύγες και βατράχους. Ούτε έχει να κάνει με το να αφήνει μια πρόσοψη σε γυμνό τούβλο ή να το σοβαντίζει ή να το καλύπτει με πέτρα ή να καθορίζει τυπικές διαφορές μεταξύ του νέου κτιρίου και του παλαιού κτιρίου. Πρόκειται για την αντιμετώπιση της υγιούς ανάπτυξης του φουτουριστικού σπιτιού, της κατασκευής του με όλους τους πόρους της τεχνολογίας και της επιστήμης, ικανοποιώντας με το πνεύμα όλες τις απαιτήσεις των συνήθειών μας και της ψυχής μας, καταπατώντας όλα αυτά που είναι γκροτέσκ και αντιθετικά (παράδοση, στυλ αισθητική, αναλογία), καθορισμός νέων μορφών, νέων γραμμών, νέας αρμονίας προφίλ και όγκων, αρχιτεκτονική της οποίας ο λόγος ύπαρξης μπορεί να βρεθεί μόνο στις μοναδικές συνθήκες της σύγχρονης ζωής και στην αντιστοιχία της με τις αισθητικές αξίες των ευαισθησιών μας . Αυτή η αρχιτεκτονική δεν μπορεί να υποβληθεί σε κανένα νόμο ιστορικής συνέχειας. Πρέπει να είναι νέα, ακριβώς όπως η κατάσταση του νεογέννητου ανθρώπινου νου.


Η τέχνη της κατασκευής μπόρεσε να εξελιχθεί με το χρόνο και να περάσει από το ένα ύφος στο άλλο διατηρώντας παράλληλα τα γενικά χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής, διότι κατά τη διάρκεια της ιστορίας οι αλλαγές της μόδας είναι συχνές και καθορίζονται από τις εναλλαγές της θρησκευτικής πεποίθησης και πολιτική διάθεση. Αλλά οι βαθιές αλλαγές στην κατάσταση του περιβάλλοντος είναι εξαιρετικά σπάνιες, οι αλλαγές που ξεσηκώνονται και ανανεώνονται, όπως η ανακάλυψη φυσικών νόμων, η τελειοποίηση των μηχανικών μέσων, η ορθολογική και επιστημονική χρήση του υλικού. Στη σύγχρονη ζωή η διαδικασία της στυλιστικής ανάπτυξης στην αρχιτεκτονική έχει σταματήσει. Η αρχιτεκτονική κάνει τώρα ένα διάλειμμα από την παράδοση. Πρέπει να φέρει μια νέα αρχή.

Οι υπολογισμοί που βασίζονται στην αντίσταση των υλικών, στη χρήση οπλισμένου σκυροδέματος και χάλυβα, αποκλείουν την «αρχιτεκτονική» με την κλασική και παραδοσιακή έννοια. Τα σύγχρονα κατασκευαστικά υλικά και οι επιστημονικές έννοιες είναι απολύτως ασυμβίβαστες με τους επιστημονικούς κλάδους και είναι η κύρια αιτία της γκροτέσκ εμφάνισης των "μοντέρνων" κτιρίων στα οποία επιχειρούνται να χρησιμοποιούν την ελαφρότητα, την υπέροχη χάρη της χαλύβδινης δέσμης, τη λεπτότητα από οπλισμένο σκυρόδεμα, προκειμένου να αποκτήσουν τη βαριά καμπύλη της αψίδας και το ογκώδες μάρμαρο.

Η απόλυτη αντίθεση ανάμεσα στον σύγχρονο κόσμο και στον παλιό καθορίζεται από όλα εκείνα τα πράγματα που δεν υπήρχαν στο παρελθόν. Οι ζωές μας εμπλουτίστηκαν από στοιχεία στα οποία ηοι αρχαίοι δεν πίστευαν καν. Οι άνθρωποι έχουν εντοπίσει σημαντικά περιστατικά και έχουν αποκαλύψει πνευματικές συμπεριφορές, οι επιπτώσεις των οποίων γίνονται αισθητές με χιλιάδες τρόπους. Κύριος μεταξύ αυτών είναι ο σχηματισμός ενός νέου ιδεώδους ομορφιάς που είναι ακόμη σκοτεινό και εμβρυϊκό, αλλά του οποίου η γοητεία είναι ήδη αισθητή ακόμη και από τις μάζες. Έχουμε χάσει την προτίμησή μας για το μνημειώδες, το βαρύ, το στατικό, και έχουμε εμπλουτίσει την ευαισθησία μας με ένα γούστο για το φως, το πρακτικό, το εφήμερο και το ταχύ. Δεν αισθανόμαστε πλέον πως είμαστε οι άνδρες των καθεδρικών ναών, τα παλατιών και τα βάθρων. Είμαστε οι άντρες των μεγάλων ξενοδοχείων, των σιδηροδρομικών σταθμών, των τεράστιων δρόμων, των κολοσσιαίων λιμανιών, των καλυμμένων αγορών, των φωτεινών στοών, των ευθειών δρόμων και των ωφέλιμων κατεδαφίσεων.


Πρέπει να εφεύρουμε και να ανοικοδομήσουμε την Φουτουριστική πόλη σαν ένα τεράστιο και θορυβώδες ναυπηγείο, ευκίνητο, κινητό και δυναμικό σε κάθε λεπτομέρεια και το φουτουριστικό σπίτι πρέπει να είναι σαν μια γιγαντιαία μηχανή. Οι ανελκυστήρες δεν πρέπει πλέον να κρύβονται όπως οι ταινίες στους κόλπους των κλιμακοστασίων. τα κλιμακοστάσια, θα καθίστανται άχρηστα, πρέπει να καταργηθούν και οι ανελκυστήρες πρέπει να κλιμακώσουν τα μήκη των προσόψεων σα φίδια από χάλυβα και γυαλί. Το σπίτι του σκυροδέματος, του γυαλιού και του χάλυβα, απογυμνωμένο από έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, πλούσιο μόνο στην έμφυτη ομορφιά των γραμμών και ανακούφισης, εξαιρετικά «άσχημο» στη μηχανική απλότητα του, υψηλότερο και ευρύτερο ανάλογα με τις ανάγκες και όχι με τις προδιαγραφές των δημοτικών νόμων. Πρέπει να φτάσει στο χείλος μιας ταραχώδους αβύσσου: ο δρόμος δεν θα είναι πλέον σαν αποδυτήριο στο επίπεδο του εδάφους, αλλά θα βυθίσει πολλές ιστορίες κάτω στη γη, περικλείοντας την μητροπολιτική κίνηση και θα συνδεθεί για τις αναγκαίες διασυνδέσεις μεταλλικών διαδρόμων και πεζοδρομίων μαζικής κίνησης.

Τα διακοσμητικά πρέπει να καταργηθούν. Το πρόβλημα της φουτουριστικής αρχιτεκτονικής πρέπει να επιλυθεί, όχι συνεχίζοντας να απομακρύνεται από κινεζικές, περσικές ή ιαπωνικές φωτογραφίες ή να τσακώνεται με τους κανόνες του Βιτρούβιου, αλλά με λάμψη ιδιοφυΐας και επιστημονική και τεχνική εμπειρογνωμοσύνη. Όλα πρέπει να έχουν την επανάστασή τους. Πρέπει να χρησιμοποιούνται στέγες και υπόγειοι χώροι, η σημασία της πρόσοψης πρέπει να μειωθεί, τα ζητήματα του γούστου πρέπει να μεταμοσχευθούν από το πεδίο των άκομψων σανίδων, των σχολαστικών μητροπόλεων και των αδύναμων θυρών προς τις ευρύτερες ανησυχίες των τολμηρών ομάδων και των μαζών και της μεγάλης κλίμακας διάθεσης των αεροπλάνων. Ας φέρουμε το τέλος της μνημειώδους, νεκροταφικής και αναμνηστικής αρχιτεκτονικής. Ας ανατρέψουμε μνημεία, πεζοδρόμια, στοές και πτήσεις βημάτων, ας βυθίσουμε τους δρόμους και τις πλατείες, ας αυξήσουμε το επίπεδο της πόλης.

ΠΟΛΕΜΩ ΚΑΙ ΠΕΡΙΦΡΟΝΩ:


  1. Όλη τη δήθεν πρωτοποριακή ψευδο-αρχιτεκτονική, την αυστριακή, την ουγγρική, τη γερμανική και την αμερικανική.
  2. Όλες τις κλασικές αρχιτεκτονικές, επίσημες, ιερατικές, σκηνογραφικές, διακοσμητικές, μνημειώδεις, όμορφες και ευχάριστες.
  3. Την αναστήλωση, η ανακατασκευή και η αναπαραγωγή αρχαίων μνημείων και παλατιών.
  4. Τις κατακόρυφες και οριζόντιες γραμμές, κυβικές και πυραμιδικές μορφές που είναι στατικές, επίσημες, επιθετικές και απολύτως αποκλεισμένες από την εντελώς νέα μας αισθητική.
  5. Την χρήση μαζικών, ογκωδών, ανθεκτικών, απαρχαιωμένων και δαπανηρών υλικών.
ΚΑΙ ΚΗΡΥΣΣΩ:


  1. Ότι η φουτουριστική αρχιτεκτονική είναι η αρχιτεκτονική του υπολογισμού, της τολμηρής αγωνίας και της απλότητας, η αρχιτεκτονική του οπλισμένου σκυροδέματος, του χάλυβα, του γυαλιού, του χαρτονιού, των υφαντικών ινών και όλων των υποκατάστατων ξύλου, πέτρας και τούβλων που μας επιτρέπουν να επιτύχουμε μέγιστη ελαστικότητα και ελαφρότητα.
  2. Ότι η φουτουριστική αρχιτεκτονική δεν είναι εξαιτίας αυτού ένας ξηρός συνδυασμός πρακτικότητας και χρησιμότητας, αλλά παραμένει τέχνη, δηλαδή σύνθεση και έκφραση.
  3. Πως οι λοξές και ελλειπτικές γραμμές είναι δυναμικές και από την ίδια τους τη φύση έχουν μια συναισθηματική δύναμη χίλιες φορές ισχυρότερη από κάθετες και οριζόντιες και ότι δεν μπορεί να υπάρξει αναπόσπαστη, δυναμική αρχιτεκτονική που να μην περιλαμβάνει αυτά.
  4. Πως η διακόσμηση ως στοιχείο που υπερκαλύπτει την αρχιτεκτονική είναι παράλογη και ότι η διακοσμητική αξία της φουτουριστικής αρχιτεκτονικής εξαρτάται αποκλειστικά από τη χρήση και την αρχική διάταξη ακατέργαστων ή γυμνών ή βίαιων χρωματισμένων υλικών.
  5. Ότι, όπως και οι αρχαίοι έδωσαν έμπνευση για την τέχνη τους από τα στοιχεία της φύσης, εμείς - που είμαστε υλικά και πνευματικά φτιαγμένοι - πρέπει να βρούμε αυτή την έμπνευση στα στοιχεία του εντελώς καινούργιου μηχανικού κόσμου που έχουμε δημιουργήσει και της οποίας αρχιτεκτονική πρέπει να έχει την πιο όμορφη έκφραση, την πληρέστερη σύνθεση, την πιο αποτελεσματική ενσωμάτωση.
  6. Πως η αρχιτεκτονική ως η τέχνη της διαμόρφωσης μορφών σύμφωνα με προκαθορισμένα κριτήρια έχει ολοκληρωθεί.
  7. Ότι με τον όρο αρχιτεκτονική εννοείται η προσπάθεια εναρμόνισης του περιβάλλοντος με τον άνθρωπο με ελευθερία και μεγάλο θάρρος, δηλαδή μετασχηματισμός του κόσμου των πραγμάτων σε μια άμεση προβολή του κόσμου του πνεύματος.
  8. Από μια αρχιτεκτονική που σχεδιάστηκε με αυτόν τον τρόπο δεν μπορεί να αναπτυχθεί καμία επίσημη ή γραμμική συνήθεια, αφού τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της φουτουριστικής αρχιτεκτονικής θα είναι η ανέγερση και η παροδικότητα της. Τα πράγματα θα διαρκέσουν λιγότερο από εμάς. Κάθε γενιά πρέπει να οικοδομήσει τη δική της πόλη. Αυτή η συνεχής ανανέωση του αρχιτεκτονικού περιβάλλοντος θα συμβάλει στη νίκη του φουτουριστικού παιχνιδιού, η οποία έχει ήδη επιβεβαιωθεί από τις λέξεις-ελευθερία, τον πλαστικό δυναμισμό, τη μουσική χωρίς τετραγωνισμό και την τέχνη των θορύβων και για την οποία αγωνιζόμαστε χωρίς ανακούφιση από την παραδοσιακή δειλία."

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου